Hoe werkt een gitaarelement?

De basis van iedere elektrische gitaar is het element. Dit onderdeel pikt het signaal van de snaren op en zet het om in een elektrisch signaal dat kan worden versterkt en, indien gewenst, vervormd. Verschillende elementen zorgen voor een ander geluid. Door de elementen te vervangen kan het geluid van een gitaar drastisch worden veranderd.

Frying Pan

Met de opkomst van de grote big bands in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw werd het noodzakelijk het geluid van de gitaar te versterken omdat het niet meer opkon tegen de steeds groter wordende kopersecties. In eerste instantie werd het signaal versterkt door de trillingen in de klankkast of in de kop van de gitaar te om te zetten in een elektrisch signaal. Deze techniek wordt nog altijd in piezo-elementen gebruikt om klassieke instrumenten als de Spaanse gitaar of de viool, te versterken. Dit signaal is echter doorgaans te zwak en te vatbaar voor omgevingsgeluid om goed mee te kunnen werken. De eerste elektrisch versterkte gitaar stamt uit 1931 en staat op naam van George Beauchamp. Vanwege de vorm, die aan de koekenpan doet denken, werd dit eerst model de Frying Pan (zie afbeelding) genoemd. In 1932 wordt deze gitaar in productie genomen door de Ro-Pat-in Corporation. Twee jaar later wordt dit bedrijf hernoemd tot de Rickenbacker Electro Stringed Instrument Company.

Inductie

Een passief gitaarelement werkt volgens een natuurkundig principe dat 100 jaar eerder door Michael Faraday werd ontdekt, namelijk inductie: een veranderend magnetisch veld wekt elektrische spanning op in een spoel. Dit signaal kan vervolgens worden vervormd en versterkt. Een gitaarelement bestaat uit een magneet die is omwonden met fijn koperdraad (enkele duizenden windingen). Sommige elementen gebruiken één massieve magneet, andere gebruiken per snaar een aparte magneet. Wanneer de snaren trillen verandert het magnetisch veld waardoor een spanning wordt opgewekt in het koperdraad. Dit is wisselspanning. Beweegt de snaar in de ene richting dan is de spanning namelijk positief en beweegt de snaar in de andere richting dan is de spanning negatief. Op deze manier is de frequentie waarmee de spanning van waarde wisselt dus gelijk aan de frequentie van het trillen van de snaren.

Humbucker

De eerste gitaarelementen waren enkelspoelselementen (single coil pickups). Zoals de naam al zegt bestaan deze elementen uit een enkele spoel. Dit type element is prima in staat het signaal goed op te vangen en door te geven. Ze zijn echter ook erg gevoelig voor signalen van andere elektrische apparaten wat destijds resulteerde in veel onbedoeld gebrom en gezoem. Daarom werd in de jaren vijftig door het bedrijf Gibson het dubbelspoelselement, de humbucker, bedacht. De humbucker bestaat uit niet één maar twee spoelen en twee magneten (of twee per snaar) met tegengestelde poariteit. De twee spoelen worden op elkaar aangesloten zodat het signaal van de snaar in fase is en de ruis uit fase. Op deze manier blijft het signaal van de snaar behouden en heft de ruis zichzelf op. Humbuckers zijn dus veel minder gevoelig voor invloed van andere elektrische apparaten en klinken warmer en voller dan enkelspoelselementen. Bij de meeste gitaren met single coils, zoals de Fender Stratocaster, heeft het middelste element een tegengestelde polariteit. Zo functioneren twee afzonderlijke enkelspoelselementen hetzelfde als een humbucker.

Lipstick tube pick up

De gitaarelementen zijn bepalend voor het geluid van de gitaar. Door deze te vervangen en mee te experimenteren kun je het geluid van je gitaar drastisch veranderen. Er bestaan  verschillende typen gitaarelementen met ieder een eigen geluid. Enkele voorbeelden zijn het enkelspoelselement, de humbucker hotrail en de lipstick tube. Deze laatste is een geval apart met een opmerkelijke geschiedenis. Een marketingman van de Danelectro Company zat opgescheept met een overschot aan lippenstifthulsjes. In een wonderlijke vondst bleken de gitaarelementen van een andere afdeling er precies in te passen. Niet alleen zag het er geweldig uit, het produceerde ook nog eens een heel eigen, metalig geluid. Vooral in de rockabilly en de surfrock is dit element erg populair.

Wil je de elementen van je gitaar vervangen maar weet je niet hoe? Op YouTube staan heel veel veel filmpjes met instructies om de elementen te vervangen.